Biarritz, San Sebastián. Het Baskische surfparadijs!
Bloedige aanslagen en de strijd om onafhankelijkheid, dat is waar de meeste mensen het Baskenland van kennen. Ten onrechte. Natasha Smit komt al vijftien jaar in de regio die bol staat van natuur en cultuur. Een reis langs landschappelijke parels, zomerse festivals en het Mediterrane surfmekka.
San Sebastián
Met het zand tussen mijn tenen loop ik vanaf het strand zo de historische Baskische binnenstad van San Sebastián in. Terwijl de Spaanse jongens op het strand met een voetbal lopen te dollen en een surfer de hoge golven van la Playa de Zurriola aan flarden ript, besluit ik om lekker een terrasje te pakken en een koud biertje, een zurito, te bestellen. De hoofdstad van de Baskische provincie Gipuzkoa ligt aan het water van de Golf van Biskaje.
De combinatie van zon, zee en strand, het historisch centrum én de vermaarde verfijnde keuken maakt San Sebastián tot een heerlijke stad om een paar dagen in te vertoeven. Zo krioelt het hier van de authentieke barretjes waar je de lekkerste pincho’s van de hele regio kunt krijgen. Deze kleine tapas zijn ware kunstwerkjes; de naam pincho ontlenen ze aan het Spaanse ‘spijker’ omdat deze mooie hapjes vaak met een tandenstoker bijeen worden gehouden. Likkebaardend bestel ik een paar lokale lekkernijen: stukjes stokbrood met zalm en ei, met ansjovis en paprika en pikante tortilla. Als ik mijn versnaperingen op heb, geef ik een muntje aan de straatmuzikant en loopt ik verder door de kronkelende straatjes van La Parte Vieja.
Onafhankelijkheid
Het Baskenland of el País Vasco heeft haar imago niet mee. De strijd Voor onafhankelijkheid die sommige Baskische groepen als ETA de afgelopen decennia voerden, zorgt voor het negatieve beeld van rare mensen in het noorden van Spanje die zo graag een eigen land willen en geen middel schuwen om dit te bereiken. De regio die zowel in Spaans als Frans grondgebied valt, werd gekenmerkt door aanslagen, onrust en geweld. Hoewel ETA haar wapens inmiddels definitief heeft ingeruild voor een dialoog met de Spaanse en Franse overheid, speelt het gevecht van de Basken voor een eigen, onafhankelijk land – Euskal Herria – ook vandaag de dag nog een rol in de Baskische provincies van Noord-Spanje en Zuid-Frankrijk.
Guethary
Toch willen niet alle Basken een eigen land en schuwt het merendeel van de bevolking het gebruik van geweld. De Spaanse Basken zijn wel wat fanatieker dan hun Franse buren: zij zijn de dictatuur van Franco, die de Basken onderdrukte, nog niet vergeten.
Maar voor de meeste mensen gaat het vooral om het voortbestaan van de Baskische taal en cultuur. En die ken ik inmiddels aardig goed. Al sinds mijn vijftiende reis ik elk jaar naar Baskenland om mij een paar maanden of weken onder te dompelen in de bijzondere lokale cultuur, gewoonten en de schilderachtige omgeving. Dit groene stukje land, dat verdeeld is over Frankrijk en Spanje, is een bezoek meer dan waard. De natuur, met uitlopers van de Pyreneeën die eindigen in zee, is er woest, de tuinen en parken prachtig, en achter elke baai schuilt een onverwacht pittoresk dorpje.
Ik ben verliefd op de groene bergen, de woeste golven en de schattige, kitscherige dorpjes waar ze van die witte huizen hebben met rode deuren. In tegenstelling tot de deftige Fransen uit de dure wijnstreken van Bordeaux of de snobistische Parijzenaren zijn de meeste Basken in het Franse Biarritz of het Spaanse San Sebastián gastvrij. Ze laten je met liefde kennismaken met hun gastronomie, die bekend staat als een van de beste ter wereld en die zowel traditioneel als vernieuwend is, en nodigen je uit voor de vele feesten die op de dorpspleinen plaatsvinden.
Film, vuurwerk en muziek
Zomers is San Sebastián één grote gezellige boel. Marktkooplui verkopen hun waren, opa’s en oma’s zitten rustig op bankjes toe te kijken en jonge moeders, toeristen en jongeren doen hun inkopen op de marktpleinen. In augustus wordt het druk: het San Sebastián Film Festival trekt veel bezoekers; evenals la Semana Grande, de ‘Grote Week’. Dan schieten groepen mensen uit de hele wereld miljoenen euro’s aan vuurwerk de lucht in om de mooiste vuurwerkshows boven la Bahía de La Concha te laten zien. Met een wijntje erbij geniet ik vanaf mijn badhanddoek op het strand van het meest indrukwekkende vuurwerk dat ik ooit gezien heb.
Dat San Sebastián op cultureel vlak veel te bieden heeft, blijkt wel uit het feit dat de Baskische stad in 2016 de culturele hoofdstad van Europa zal zijn. Muziek, film en culinaire evenementen zijn er volop, vooral tijdens de zomer. Geen zin in al die drukke heisa? Maak dan een klim naar de top van el Monte Urgell, vanwaar je een prachtig uitzicht hebt over la Bahía de La Concha en waar je de ruïne van het Castillo de Santa Cruz de la Mota kunt bekijken. Maar ook de wilde natuur langs de rest van de Noord-Spaanse kust biedt ruimte voor het maken van wandel- of fi etstochten met imposante tochten en vergezichten.
Of zoek het een stukje hogerop, en bezoek het populaire muziekfestival Euskal Herria Zuzenean, dat begin juli plaatsvindt in het dorpje Helette in de Franse Pyreneeën. Drie dagen lang komen er allerlei dans, toneel en muziekgroepen op vijf verschillende podia optreden. Op vrijdagavond spelen bekende bands zoals Manu Chao en Emir Kustirica en zaterdag krijgen kleinere bandjes uit de omgeving een kans. In tegenstelling tot de meeste muzikale events heeft dit festival geen commercieel karakter; de organisatie is in handen van vijfhonderd vrijwilligers. Het festival is vooral opgezet om de Baskische cultuur en muziek te promoten. Als je echt een goed beeld wilt krijgen van hoe de Basken hun cultuur beleven dan is dit festival een must. Hier krijg je namelijk de kans om op zondagmiddag met de lokale families te lunchen en op zaterdagavond op de camping traditionele Baskische liedjes te zingen…
Trotse sporters
Vraag een Bask over zijn land, dan vertelt hij je vol vuur over het Baskisch, zijn geliefde taal, de mooie natuur en de muziek. Of hij verhaalt trots over zijn prestaties in de typisch Baskische sport Eusko Pilota. In dit spel, Pelote Basque in Frans, werp je met de blote hand, een racket, een houten batje of een basket een bal tegen de muur. Je kunt het vergelijken met ons Friese kaatsbalspel. Meestal gaat een wedstrijd tussen twee teams van twee personen die tegen elkaar strijden. Het Baskische pelottespel wordt vooral in het Baskenland gespeeld en is ook in opkomst in Latijns-Amerikaanse landen als Argentinië, Chili en Uruguay.
En er is nóg een ‘typisch’ Baskische sport, al ligt die minder voor de hand.In het Zuid-Franse Biarritz – dat ook ligt in le Pays Basque – leerde ik de woeste golven van de Golf van Biskaje te trotseren. Als meisje van vijftien jaar leerde ik Frans op de Alliance Française en ontmoette ik op Grand Plage mensen van over de hele globe. Een totaal nieuwe wereld vergeleken met het oh zo bekende Amsterdam opende zich voor mijn ogen: het surfen!
Surfmekka
Er gaat geen zomer voorbij zonder dat ik op zijn minst een paar weken in dit surfmekka van Europa te vinden ben. En ik ben niet de enige: in de zomermaanden rijdt er over de pier van Côte Basque in Biarritz een scala aan oude Volkswagen-busjes. Een opaatje loopt er met zijn longboard, zo’n grote plank, langs het water, terwijl stoere jochies van zestien ‘rippen’ op de hoge golven. Heel surfend Baskenland ontmoet elkaar aan het eind van de middag op de trappen van Côte Basque of bij het barretje Les 100 Marches. Van hieruit heb je een prachtig panorama over de hele baai.
Dit is de reden dat ik hier elk jaar weer terugkeer. Ik geniet van het geluid van de golven, de gebruinde Franse surfers en de warme zon, die bijna dagelijks schijnt. Het torentje op de klif doet denken aan vroegere hoogtijdagen; toen Biarritz nog een dure badplaats was voor mensen van aanzien zoals Napoleon. Inmiddels zijn die tijden van weleer een beetje verdwenen. Biarritz is niet meer zo posh als vroeger, maar voor mij maakt het geen donder uit. Ik word elke keer weer blij als ik mij op een terrasje neer vlei voor het Casino of in dat gezellige, drukke winkelstraatje Rue Gambetta. Met een salade en een koud glas wijn geniet ik van de voorbijtrekkende surfers en shoppers. Biarritz is voor mij vakantie; de plek waar ik tussen de golven en het strand mijn rust vind. Santé!
